Gọi chúng tôi tại 1900 8689 để được khảo sát miễn phí hoặc Liên hệ chúng tôi

19008689

Côn trùng đục gỗ là một tập hợp của động vật chân khớp gây thiệt hại cho các kết cấu gỗ. Nhóm côn trùng này có nhiều loài côn trùng ở có giai đoạn khác nhau trong vòng đời của chúng từ ấu trùng đến con trưởng thành.

Côn trùng đục gỗ được xem là côn trùng dịch hại do thiệt hại mà chúng gây ra cho các khu vực thành thị và nông thôn. Trong môi trường thành thị, côn trùng đục gỗ có thể gây thiệt hại lớn cho nhà cửa. Trong khi ở các vùng nông nghiệp và nông thôn, côn trùng đục gỗ gây thiệt hại cho cây trồng. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là một số côn trùng đục gỗ đóng vai trò chính trong hệ sinh thái, giúp tái chế cây chết. Có một số trường hợp côn trùng đục gỗ phát triển nhanh chóng ở một số khu rừng làm chết rất nhiều cây cối.

Bọ là nhóm động vật đông nhất, có khoảng 400.000 loài thuộc 500 họ. Chúng rất đa dạng về loài, thích nghi với gần như bất kỳ môi trường nào và ăn bất kỳ nguồn thức ăn nào, kể cả cây trồng và sản phẩm nông nghiệp, vườn và lâm nghiệp. Nhiều loài còn là loài ăn thịt có lợi các loài côn trùng dịch hại khác.

Bọ có cơ thể cơ bản của côn trùng gồm đầu, ngực và bụng, nhưng có bộ xương ngoài cứng, cánh trước và bụng cứng với nhiều xương cứng. Chúng còn có vòng đời đặc trưng của côn trùng gồm trứng, ấu trùng với vài giai đoạn phát triển (giai đoạn ấu trùng mới nở), nhộng và con trưởng thành.

Mọt gỗ là từ gọi chung được dùng cho một số loài mọt đục gỗ và chỉ ấu trùng của mọt, chúng ăn gỗ sau khi nở từ trứng, tạo ra các lỗ trong quá trình đó. Chúng chỉ ra khỏi gỗ sau khi phát triển thành nhộng và con trưởng thành, tạo các lỗ đặc trưng trên bề mặt gỗ.

Đặc điểm này còn dẫn đến nhận thức sai lầm rằng có thể xử lý các lỗ bằng thuốc diệt côn trùng để diệt mọt, trên thực tế điều đó vô ích vì các lỗ đó báo hiệu rằng con mọt đã đi rồi!

Loài mọt chính gây thiệt hại cho gỗ kết cấu và đồ đạc bằng gỗ, bàn ghế và các vật trong tòa nhà được phân loại thành ba nhóm, thường gọi là: con bửa củi (họ Anobiidae), mọt bột và mọt bột giả (họ Bostrichidae).

Con bửa củi

Vài chi và loài mọt thuộc họ Anobiidae được gọi là mọt atropot. Loài phổ biến ở Châu Âu, và xuất xứ của tên gọi này là Xestobium rufovillosum. Tuy nhiên, tại Mỹ, mọt atropot Thái bình dương Hemicoelus gibbicollis là loài thường gặp nhất ở California, trong khi tại các vùng khác trên thế giới loài Xyletinus và Ptilinus ruficornis được gọi là mọt atropot.

Con bửa củi có tên này vì thói quen gõ trên gỗ, thường vào ban đêm, để thu hút bạn tình, mà theo dân gian châu Âu có liên quan đến tiếng gõ của ‘thần chết’ lên lưỡi hái của mình để tuyên bố cái chết sắp đến.

Con bửa củi chủ yếu tấn công gỗ mềm ẩm và một phần nào bị mục và có nồng độ ẩm trên 14%. Chúng thường được thấy trong các tòa nhà ẩm thấp hay các khu vực của tòa nhà có hệ thống thoát nước kém hay có rỉ nước. Chúng không thể xuất hiện trong các tòa nhà có hệ thống sưởi trung tâm có độ ẩm thấp.

Ấu trùng của con bửa củi lấp đầy lỗ bằng phân có sạn ít, nhưng ít thô hơn mọt bột giả. Lỗ ra của chúng có nhiều kích thước, nhưng lớn hơn lỗ của mọt bột.

Mọt bàn ghế, Anobium punctatum

Mọt bàn ghế chỉ tấn công dác gỗ khô của cây gỗ cứng và cây có quả hình nón. Mọt gỗ gây thiệt hại nhiều hơn đối với gỗ kết cấu và bàn ghế. Con cái đẻ trứng trong các hốc trên bề mặt gỗ hay trong các lỗi thoát cũ. Trứng nở thành ấu trùng trong vài tuần và đục gỗ. Ấu trùng trưởng thành trong 3-4 năm, ăn gỗ. Sau khi phát triển thành nhộng gần bề mặt gỗ, con trưởng thành tạo một lỗ đi ra có đường kính 1-1,5mm. Sự xâm nhập chủ động được thể hiện qua sự xuất hiện của bột gỗ quanh các lỗ. Vì giai đoạn ấu trùng kéo dài vài năm, có thể sự tấn công chủ động đã có nhưng không nhìn thấy dấu hiệu trong giai đoạn này. Thời gian phát triển thành con trưởng thành phụ thuộc vào loại gỗ, nhiệt độ và độ ẩm.

Có hơn 700 loài thuộc họ Bostrichidae, gồm một số loài gây hại gỗ và thực phẩm ở các vùng ôn đới và nhiệt đới.

Mọt bột giả

Mọt bột giả tấn công gỗ cứng và một số gỗ mềm. Gỗ nhiệt đới và tre được vận chuyển trong thương mại quốc tế thường bị mọt tấn công. Các sản phẩm thường bị mọt tấn công gồm ván sàn, gỗ đóng ván, bàn ghế và các đồ đạc bằng gỗ cứng khác.

Con cái không đẻ trứng trên bề mặt gỗ, nhưng đục ‘một lỗ’ vào gỗ để đẻ trứng trong lỗ hay khe nứt. Ấu trùng thuộc nhóm này nhét các lỗ bằng phân thô, có sạn, giúp chúng hóa trang khỏi các loài sâu đục gỗ khác.

Mọt bột

Nhóm này mới được xếp loại lại vào nhóm mới thuộc họ mọt Bostrichidae, được gọi là Lyctinae. Trước đây nó thuộc họ riêng, Lyctidae do đó một số mô tả vẫn còn dẫn chiếu đến phân loại cũ này. Có bảy loài thuộc chi Lyctus được lưu tài liệu tại Khoa Thông tin Đa dạng sinh học Toàn cầu.

Mọt Lyctus brunneus, là loài phổ biến nhất ở châu Âu và cũng được lưu trữ tài liệu ở Nam Phi, Úc và Nhật (trong Khoa Thông tin Đa dạng Sinh học Toàn cầu, www.gbif.org). Tại Mỹ, Chương trình Kiểm soát Côn trùng Dịch hại Tổng hợp của Trường Đại học California báo cáo ba loài phổ biến nhất tại California: Mọt lyctus thế giớ cũ, Lyctus brunneus; mọt lyctus miền Nam, L. planicollis; và mọt lyctus miền tây, L. cavicollis.

Mọt bột có xu hướng tấn công dác gỗ của một số loại gỗ cứng và tre có bào tử l ớn trong gỗ mà chúng có thể đẻ trứng và có hàm lượng tinh bột cao, như gỗ sồi, tro, óc chó, gỗ gụ. Gỗ cứng nhiệt đới nhập khẩu thường bị nhiễm mọt. Gỗ cứng có bào tử nhỏ hơn như cây phong và gỗ thích hiếm bị xâm nhập và gỗ mềm, là cây có quả hình nón và có dinh dưỡng thấp hơn, không bao giờ bị nhiễm mọt. Mọt còn thích gỗ khô, ăn gỗ có độ ẩm 8%.

Hàm lượng tinh bột giảm theo độ tuổi của gỗ, do đó mọt bột hiếm khi gặp ở gỗ già. Chúng thường gặp nhiều hơn ở các ngôi nhà mới xây và đồ đạc bằng gỗ mới sản xuất như khung cửa sổ và cửa đi, gỗ để đóng ván, ván sàn, gỗ dán và bàn ghế. Mọt bột không thể nhiễm vào các gỗ kết cấu vì chúng có xu hướng được làm bằng gỗ mềm. Gỗ có lớp hoàn thiện như sơn, véc-ni hay sáp sẽ không bị nhiễm thêm, nhưng mọt có thể đã xuất hiện rồi khi xử lý gỗ và có thể sau đó mới nhô đầu ra.

Các loại mọt này được gọi là mọt bột vì ấu trùng sản sinh phân như bụi, mịn có độ đặc của bột hay bột tan, vì chúng ăn gỗ và đục lỗ. Chính vì vậy mọt bột khác với các loài mọt đục gỗ khác.

Con cái trưởng thành đẻ trứng trên bề mặt gỗ hay trong các khe nứt. Vòng đời dao động từ ba tháng đến trên một năm, tùy vào nhiệt độ, độ ẩm, và chất lượng dinh dưỡng của gỗ.

Bọ nhà cũ, bọ xén tóc nhà

Bọ nhà cũ, Hylotrypes bajulus, có xuất xứ từ châu Âu nhưng lan sang nhiều khu vực trên khắp thế giới thông qua đường thương mại các thanh gỗ và các sản phẩm gỗ. Nó là loài côn trùng dịch hại của dác gỗ khô. Nó thường được thấy nhiều hơn trong các ngôi nhà mới, tấn công gỗ non, chứ không phải gỗ trong các tòa nhà cổ. Vòng đời lên đến 10 năm, tùy điều kiện môi trường và hàm lượng dinh dưỡng trong gỗ, hàm lượng này giảm dần theo độ tuổi của gỗ.

Sự xâm nhập vào các ngôi nhà chủ yếu gây ra do sử dụng gỗ đã có sẵn trứng hay ấu trùng. Chúng ăn gỗ, chủ yếu gần bề mặt, cho đến khi phát triển thành con trưởng thành. Ấu trùng lớn hơn nhiều ấu trùng của mọt đục gỗ, dài đến 2,5 cm và chúng cắt những lỗ thoát lớn hơn với đường kính 6-10 mm.

Bọ xén tóc Anoplophora (FERA)

Bọ xén tóc châu Á (Anoplophora glabripennis) và bọ xén tóc cam chanh (Anoplophora chinensis) có xuất xứ ở Đông Á nhưng được đưa vào các khu vực khác trên thế giới, nhiều nhất là ở châu Âu và Bắc Mỹ. Bọ xén tóc châu Á là một loài côn trùng dịch hại trên cây gỗ cứng bên lề đường và đồn điền ở Trung Quốc và đã trở thành một loài dịch hại ở châu Âu và Mỹ. Tại Mỹ nó có xu hướng tấn công các loài cây phong. Bọ xén tóc trên cây họ cam quýt là một loài dịch hại của trên 100 loài cây to và cây bụi.

Tại Anh và Mỹ, các khám phá đầu tiên của bọ có liên quan đến các loài cây được nhập từ Trung Quốc và Triều Tiên. Cả hai loài được nằm trong danh sách Chỉ thị Sức khỏe Cây trồng Châu Âu, trong khi tại Mỹ, Bộ Nông nghiệp và Sở Lâm nghiệp yêu cầu thông báo bọ xén tóc châu Á có xuất hiện hay không.

Con cái trưởng thành của bọ xén tóc châu Á nhai một lõm nhỏ trong vỏ cây để đẻ trứng. Ấu trùng ăn trong các lớp có mạch của cây: bọ xén tóc cam quýt ở phần dưới của cây và bọ xén tóc châu Á ở phần thân và cành ở trên. Con trưởng thành tạo một lỗ thoát tròn có đường kính khoảng 10 mm.

Bọ bến tàu

Bọ bến tàu, Narcerdes melanura, được phát hiện ở nhiều nước ôn đới như Vương Quốc Anh, Úc, New Zealand, Pháp, Nhật và tất cả các tiểu bang của Mỹ trừ Florida. Bọ này được tìm thấy ở nơi có gỗ bị hư ẩm ướt, như trong các boong tàu, cảng, cầu tàu và dọc theo sông và các khu vực ven biển. Con cái đẻ trứng trên gỗ bị mục và trứng nở trong vòng 5-11 ngày. Ấu trùng đào khoảng 1 cm dưới bề mặt, sau đó đục qua gỗ để ăn. Giai đoạn ấu trùng có thể kéo dài từ hai tháng đến hai năm, tùy theo điều kiện Con trưởng thành không ăn, chỉ sống vài ngày để giao phối và tìm nơi mới để đẻ trứng.

Bọ bến tàu là ‘loài dịch hại thứ yếu’ vì nó ăn gỗ đã bị hư rồi, nhưng các lỗ của nó có thể làm gỗ yếu thêm.

Bọ vỏ cây hiện được xem là một phần đặc biệt của họ mọt ngũ cốc, Curculionidae, thuộc phân họ Scolytinae, có khoảng 6.000 loài thuộc 220 chi.

Bọ vỏ cây có thể là loài gây hại trên hoa màu – trong ngành lâm và nông nghiệp – và các khúc gỗ dự trữ hay đang vận chuyển. Chúng đưa nấm vào tấn công gỗ, làm cây chết hay làm thối rữa các khúc gỗ dự trữ. Tại Mỹ, nơi nhiều loài bản xứ là loài côn trùng dịch hại quan trọng của các cây hình nón, Sở Lâm nghiệp Mỹ còn lưu 53 loài xâm nhập được cho là được đưa vào qua con đường thương mại quốc tế.

Trong rừng tự nhiên, bọ vỏ cây đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái chế cây bị suy yếu và sắp chết và tạo ra môi trường cư trú cho các côn trùng và nấm khác. Chúng còn đóng vai trò chính trong việc tạo ra những mảnh đất để cây mới có thể sinh sản, tạo ra một hệ sinh thái rừng đa dạng hơn.

Tuy nhiên, một số loài bùng nổ thành dịch trong rừng có mật độ mỗi loài cao, giết chết nhiều cây với diện tích lớn. Điều này còn làm tăng đáng kể nguy cơ cháy rừng, như đã xảy ra ở California vào tháng 9/2015, nơi đây bọ vỏ cây được xem là đã làm tăng số lượng tử vong của cây đã bị áp lực do hạn hán kéo dài. Hơn 40.000 mẫu rừng đã bị cháy trong 12 giờ, Thời báo Los Angeles Times đã báo cáo (14/9/2015: www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-bark-beetles-valley-fire-20150914-story.html).

Con cái đẻ trứng trong lớp li-be, lớp trong và ẩm của vỏ cây kế bên dác gỗ. Một số loài đào một không gian ngắn trong vỏ cây để chứa trứng hoặc còn để giao phối. Ấu trùng ăn lớp li-be, để lại các đặc điểm của một hang ở phần gỗ bên ngoài của cây.

Ấu trùng của một số loài ngài cánh trong suốt thuộc họ Xyloryctidae (Úc) và Seslidae (châu Âu, Bắc Mỹ, nước nhiệt đới, Úc) là các loài côn trùng dịch hại đục gỗ quan trọng ở cây kiểng và cây gỗ. Có trên 1.300 loài Sesiidae, nhiều loài giống ong vò vẽ và ong bắp cày, về hình dáng và hành vi. Điều này giúp chúng hoạt động tích cực vào ban ngày, không như đa số các ngài

Con cái đẻ trứng trong các hốc hay vỏ cây gãy và sau khi nở, ấu trùng đào vào vỏ cây và dác gỗ của cây. Chúng chủ yếu nhắm vào các cây đã bị bệnh hay bị hư, như do hạn hán hay bị tổn thương. Tại Mỹ, ngài cánh trong suốt xâm nhập vào cây tống quán sủi, cây tần bì, cây bạch dương, cây linh sam, cây sồi, cây thông, cây dương, cây sung dâu, cây liễu và vài loài cây ăn trái. Sản phẩm thương mại chứa tuyến trùng, là ký sinh trùng chỉ ở trên ngài có thể kiểm soát sự phát triển bùng nổ.

Có khoảng 500 loài ong thợ mộc, Xylocopa, gần như tất cả đều xây tổ trong gỗ hay tre chết. Chúng thường giống về kích thước và hình dáng với ong nghệ, nhưng khác biệt ở chỗ chúng có bụng trên không có lông, bóng.

Ong thợ mộc không ăn gỗ, ong cái trưởng thành đào hang dài 3-6 inch vào gỗ để đẻ trứng. Trứng được đẻ trong một loạt các ngăn nhỏ trong các lỗ trên cành cây, hay được ngăn bằng một mảnh gỗ mỏng dọc theo lỗ, mỗi ngăn được cung cấp một viên phấn hoa để ấu trùng có thể ăn. Lỗ đi vào tuyệt đối tròn, có đường kính khoảng một phần hai inch – kích thước của một ngón tay. Con cái có thể mở rộng các hang cũ hay tạo ra các hang mới để đẻ trứng. Ong thợ mộc thường cô độc, nhưng có thể ‘sống chung’ hay làm tổ theo nhóm.

Khi ong hoạt động tích cực, có thể có mùn cưa thô bên dưới lỗ vào và tiếng đánh nhau trong gỗ. Ong thợ mộc thích gỗ trần hay bị hư vì mưa gió, do đó gỗ sơn hay đã xử lý là để đề phòng.

Kiến đục gỗ thường gặp trong các khu rừng trên thế giới, với 1.000 loài thuộc chi Camponotus. Chúng không ăn gỗ nhưng xây tổ chủ yếu bằng cách đào hang trong gỗ ẩm ướt nơi độ ẩm đủ cao để trứng sống sót. Chúng còn xây tổ vệ tinh trong gỗ khô hơn có thể chứa kiến thợ, nhộng và ấu trùng trưởng thành. Một loài, kiến đục gỗ đen (Camponotus pennsylvanicus) là một trong những loài dịch hại phổ biến nhất trong các ngôi nhà ở Mỹ.

Kiến đục gỗ sẽ sẵn sàng xâm nhập vào các tòa nhà để tìm thức ăn và xây tổ trong gỗ cung cấp môi trường thích hợp cho các đàn kiến – như gỗ được duy trì độ ẩm do rỉ nước, sự cô đặc hay tuần hoàn không khí kém. Chúng còn làm tổ trong bất kỳ khu vực nhỏ nào trong tòa nhà với điều kiện độ ẩm thích hợp, như đăng sau gạch nhà tắm hay khung cửa sổ không khớp tròn. Tổ vệ tinh, yêu cầu độ ẩm cho đàn sống sót, có thể được xây hầu như ở bất kỳ khoảng trống nào trong tòa nhà.

Đàn bố mẹ có thể ở bên ngoài trong khi đàn vệ tinh ở trong tòa nhà, có các con kiến liên tục đi từ đàn này sang đàn kia. Kiến đục gỗ có thể lớn, từ 0,3 đến 1 inch, nhưng ngay cả trong một đàn có những con kiến với kích thước khác nhau đóng vai trò khác nhau.

Kiến ăn protein, thường là côn trùng chết, và carbohydrate, nhất là dịch ngọt do rệp cây và côn trùng vỏ cây tiết ra. Trong nhà, kiến có thể ăn nhiều nguồn thức ăn.

Có vài họ ong vò vẽ mà ấu trùng của chúng đục gỗ hay chiếm các lỗ sẵn có trong gỗ do các côn trùng khác tạo ra. Họ chính tấn công cây là Siricidae, hay ong đuôi sừng, có tên này vì có một hình như cái sừng trên bụng của ấu trùng.

Ong đuôi sừng cái có cơ quan đẻ trứng như cây kim mà nó sử dụng để khoan vào một điểm thích hợp trong gỗ cây chết hay sắp chết để đẻ trứng. Nó còn tiêm một chất lỏng chứa nấm vào gỗ, tiêu hóa gỗ để ấu trùng ăn. Trứng nở thành ấu trùng trong vòng từ ba đến bốn tuần và đào vào gỗ đã tiêu hóa nấm khi chúng ăn gỗ, thường song song với thớ gỗ, dẫn đến một cái hang dài khoảng 25-30 cm. Ấu trùng trưởng thành thành một đến năm năm, tùy theo điều kiện, di chuyển ngay dưới bề mặt gỗ trước khi phát triển thành nhộng. Con trưởng thành xuất hiện bằng cách nhai một cái lỗ thoát có đường kính từ 6-12 mm.

Ong đuôi sừng đẻ trứng trong cây đã bị hư, nhưng nấm được đưa vào có thể làm hủy hoại gỗ nhanh chóng. Nó sẽ không tấn công gỗ trong nhà, nhưng có thể được đưa vào nhà do gỗ đã hoàn thiện. Thiệt hại gây ra cho các tòa nhà do ong đuôi sừng chủ yếu là bên ngoài, xuất phát từ các lỗ thoát của chúng trong gỗ, và còn thông qua các chất khác áo gỗ, như thạch cao, vải sơn lót sàn nhà, thảm, và các vật liệu lót sàn khác.

Một loài ong đuôi sừng, Sirex noctilio, được xem là loài dịch hại xâm lăng. Nó có xuất xứ ở châu Âu, châu Á và bắt Phi, nhưng đã được đưa vào Mỹ, New Zealand, Uruguay, Argentina, Brazil, Chile và Nam Phi, có thể qua thương mại quốc tế có gỗ. Sở Lâm nghiệp Mỹ báo cáo họ đã phát hiện trong vật liệu đóng gói bằng gỗ cứng tại các cảng ở Mỹ. Trong các vùng bản địa, nó là loài dịch hại thứ yếu của cây thông, nhưng ở các nước khác, nó gây chết cây đáng kể trong các đồn điền thông được mang đến từ Bắc Mỹ.